Jakie są metody
leczenia zespołu suchego oka u psów?
Zanim zagłębimy się w aptekarskim
raju farmaceutów, z tysiącem dziwnie brzmiących nazw, skupmy się na czymś
równie ważnym jak leczenie, a mianowicie na PIELĘGNACJI. W zależności od stadium schorzenia, śluzowy
lub śluzowo-ropny wypływ obecny w workach spojówkowych, jest mniej lub bardziej
obfity. Niekiedy wypływ jest na tyle gęsty, iż przylegając ściśle do rogówki,
uniemożliwia psu otwarcie oczu. Dzieję się tak zwłaszcza rano, kiedy pies się
budzi. Dokładne oczyszczanie okolicy oczu, jest konieczne nie tylko przez
wzgląd na estetykę. Służy ono poprawie komfortu psa, zapobiega zapaleniu
powiek, jak i ogranicza występowanie wtórnych zakażeń bakteryjnych. Także przed
aplikacją leków, oko należy delikatnie przepłukać lub przemyć gazikiem
nasączonym sterylnym roztworem soli fizjologicznej. Zarówno pielęgnacja oczu
jak i sama aplikacja leków, może być niezmiernie trudna, u niektórych
pacjentów. Niestety jest konieczna, nawet wbrew woli naszych podopiecznych. Pamiętajmy,
że suche oko boli, sędzi i piecze, a my jesteśmy jedyną istota na ziemi, która
może pomóc naszemu psu poczuć się lepiej.
Sztuczne łzy
Skuteczne leczenie
suchego zapalenia rogówki i spojówek (KCS) oznacza konieczność zapewnienia odpowiedniego
nawilżenia rogówki i spojówki. Możliwe to jest dzięki systematycznemu i częstemu
podawaniu preparatów zastępujących łzy tzw. sztucznych łez. Preparaty te możemy
podzielić na 3 główne kategorie:
- zawierające alkohol poliwinylowy, które dobrze przylegają do rogówki, ale mają dość krótki czas kontaktu i wymagają częstego podawania
- zawierające metylocelulozę, mają większą lepkość, przez to wydłużony czas kontaktu z rogówką.
- zawierające substancje wiskoelastyczne jak siarczan chondroityny i hialuronian sodowy, pozwalające na uzyskanie bardzo długiego czasu kontaktu z rogówką.
Preparaty te są bezpieczne, jedynym
ograniczeniem może być uczulenie na środki konserwujące w nich zawarte.
Konserwantów nie zawierają opakowania jednorazowe (mikroampułki). Wybór konkretnego
preparatu warunkują potrzeby pacjenta oraz preferencje właściciela. Czasem
trzeba przetestować kilka preparatów, zanim dobierze się ten jeden - idealny.
Cyklosporyna
Niestety „sztuczne
łzy” nie zawierają wszystkich składników obecnych w naturalnych łzach psa.
Ponadto pies ciągle produkuje łzy, a sztuczne łzy mogą być zakraplane przy
współudziale wszystkich domowników (czasem i sąsiadów) jedynie kilka razy dziennie.
Dlatego w leczeniu suchego oka u psów
sztuczne łzy są stosowane w kombinacji z innymi lekami. Najczęściej stosowanym
lekiem jest cyklosporyna – obecnie lek pierwszego rzutu w leczeniu KCS. Cyklosporyna jest lekiem o działaniu immunosupresyjnym. Chemicznie to cykliczny polipeptyd złożony z 11aminokwasów. Po raz pierwszy została wyizolowana z grzybów Tolypocladium
inflatum. Początkowo cyklosporyna była wykorzystywana w medycynie przeszczepów jako lek hamujący reakcję odrzutu, a następnie jej dobroczynny wpływ zaobserwowano w leczeniu przewlekłych chorób zapalnych w reumatologii, dermatologii i okulistyce. Działa ona jako supresor limfocytów T-pomocniczych, przez co hamuje reakcję zapalną. Poza tym stymuluje gruczoł łzowy do zwiększonej produkcji łez i zmniejsza pigmentację rogówki.
Cylosporyna jest
początkowo stosowana dwa razy dziennie. Po ok. 3-5 tygodniach jej stosowania,
konieczne jest przeprowadzenie badania kontrolnego, ponowne wykonanie testu
Schirmera (STT) i w razie konieczności zmienienie częstotliwości podawania czy stężenia
preparatu. Według przeprowadzonych badań
klinicznych tylko u ok. 50% pacjentów, u których wyniki testu Schirmera są
niższe niż 1mm/min, występuje reakcja na cyklosporynę. U zwierząt z wynikiem powyżej 2mm/min ten lek
jest skuteczny u 80%. Wprowadzenie cyklosporyny do stosowania miejscowego
zrewolucjonizowała leczenie KCS i znacznie poprawiła rokowanie u pacjentów.
Inne stosowane leki
Obiecującą alternatywą
dla cyklosporyny może być pimecrolimus i tacrolimus. Zgodnie z wynikami badań
opublikowanym przez Ofri R. i zespół (1) pimecrolimus jest równie skuteczny, co
cyklopsoryna w zwiększeniu produkcji łez i bardziej skuteczny w zmniejszeniu objawów
klinicznych KCS. Tacrolimus poprawia produkcję łez u psów, które nie reagują na
terapię cykloposryną.(2) ostatnie badania wykazały przypadki działania
kancerogennego u ludzi po zastosowaniu miejscowym tacrolimusu, zatem konieczne
są dalsze badania zanim ten lek będzie można bezpieczne stosować w codziennej
praktyce.
Czy zespół suchego oka
może być wyleczony?
Niestety u większość pacjentów
konieczne jest podawanie leków do końca życia.
U części pacjentów nie dojdzie do zwiększonego wytwarzania łez, ale
znacznie mniej będą wyrażone inne objawy towarzyszące tej chorobie jak wnikanie
barwnika do komórek nabłonka rogówki, czy waskularazyacja rogówki. Również dyskomfort związany z tym schorzeniem
nie będzie tak odczuwalny przez psa. W większości przypadków zespół suchego oka
jest chorobą przewlekłą i wymaga ścisłej współpracy właściciela psa jak i
lekarza weterynarii. Jednak dzięki systematycznemu aplikowaniu leków, w
zadowalający sposób kontroluje się występowanie objawów towarzyszących tej
chorobie.
W przypadku
braku zadowalającej reakcji na leczenie farmakologiczne alternatywą pozostaje
zabieg transpozycji ujścia ślinianki przyusznej do dolnego worka spojówkowego.
U ok. 70% pacjentów poddanych zabiegowi, ślina skutecznie zastępuje film łzowy.
U ok. 30 % pacjentów występuje nadmierne wytwarzanie śliny i utrzymuje się
efekt mokrej twarzy. U ok. 5-10% z tych pacjentów wytracają się złogi śliny
odkładające się na rogówce. U tych zwierząt przewód ślinianki należy podwiązać.
(1) Ofri R, et al. Clinical evaluation
of pimecrolimus eye drops for treatment of canine keratoconjunctivitis sicca: A
comparison with cyclosporine A. Vet J 2007
(2) Berdoulay A, et al. Effect of
topical 0,02% tacrolimus aqueous suspension on tear production in dogs with
keratoconjunctivitis sicca. Veterinary Ophthalmology. 2005
