Okulistyka Weterynaryjna lekarz weterynarii Marzena Pawlicka

Zapalenie spojówek u kota



Zapalenie spojówek kotów jest jednym z najbardziej frustrujących chorób oczu u tych zwierząt. Występuje dość często, za co w dużej mierze odpowiedzialny jest herpeswirus kotów typ 1. Z tego też względu, herpeswirus kotów typu 1(FHV-1) znalazł się na szczycie czarnej listy stworzonej przez okulistów zwierząt. Wirus jest nie tylko przyczyną wielu chorób oczu u kotów, ale również przysparza nam wiele problemów podczas leczenia. Uwierzcie mi na słowo,my okuliści naprawdę go nienawidzimy i w tym uczuciu nie jesteśmy odosobnieni. Dlaczego?


Herpeswirus kotów typ 1- co to jest?

FHV-1 to alpha herpeswirus, który jest jednym z czynników zakaźnych powodujących katar koci. Pod pojęciem katar koci kryje się zespół wirusowo - bakteryjnych zapaleń górnych dróg oddechowych. Katar koci może być nawracającym problemem, zwłaszcza w skupiskach kotów jak hodowle, schroniska, ale i mieszkania, w których bytuje kilka kotów. U kociąt po wygaśnięciu odporności biernej (tj.6-12 tydzień) choroba ma ostry przebieg. U dorosłych zwierząt zazwyczaj przyjmuje formę przewlekłego lub nawracającego zapalenia górnych dróg oddechowych.


 Jak dochodzi do zakażenia herpeswirusem kotów typu 1?


Zakażenie następuje przez kontakt bezpośredni z wydzielinami z nosa, worków spojówkowych i jamy ustnej kotów chorych, jak i bezobjawowych nosicieli. Herpeswirus kotów typu 1 stanowi zagrożenie wyłącznie dla kotów. Ludzie, podobnie jak zwierzęta innych gatunków nie muszą się go obawiać.

Po wniknięciu do organizmu wirus namnaża się w komórkach nabłonka wyścielającego drogi oddechowe. Replikacja wirusa niszczy komórki nabłonkowe, w efekcie prowadząc do zapalenia górnych dróg oddechowych. Po ok 14 - 21 dniach dochodzi do regeneracji uszkodzonych tkanek i kot wraca do zdrowia. Jednakże, jeśli dojdzie do powikłań bakteryjnych, choroba może przebiegać inaczej, a powrót do zdrowia zajmuje więcej czasu.

Koci katar - objawy

Objawy kliniczne związane z zakażeniem mogą się znacznie różnić pomiędzy osobnikami. U jednych kotów dochodzi jedynie do łagodnego zapalenia spojówek (oczy są załzawione). U innych, z ciężką postacią choroby, pojawia się wypływ z nosa i worków spojówkowych, zapalenie spojówek, kaszel, kichanie, gorączka i nawet owrzodzenie rogówki. Chore koty tracą apetyt, są osowiałe. Jeśli dojdzie do powikłań bakteryjnych, rośnie gorączka, pojawia się ropny wypływ z nosa i worków spojówkowych. U zwierząt bardzo młodych lub o osłabionej odporności może rozwinąć się odoskrzelowe zapalenie płuc.

zapalenie spojówek u kota

Herpeswirus kotów typu 1, dlaczego wzbudza tyle emocji?

Po pierwsze FHV-1 jest wirusem powszechnie występującym. Szacuje się, iż ok. 60%- 80 % kotów ma przeciwciała przeciw FHV-1!!
Po drugie herpeswirus kotów wbudowuje swój genom do DNA komórek zwojów nerwowych gospodarza. Oznacza to, że powoduje zakażanie latentne (utajone). Bytuje w tych komórkach nieaktywny już na zawsze. Okresy utajenia są przeplatane epizodami namnażania się wirusa, kiedy to kot staje się źródłem zakażenia dla innych kotów. Reaktywacja wirusa, może również powodować powtarzające się infekcje lub nawroty objawów chorobowych przez całe życie zakażonego kota. Do czynników reaktywujących wirusa należą min. stres,  inna choroba towarzysząca,terapia glikokortykosteroidami, przeprowadzka, wyjazd właścicieli na wakacje, nowy "ktoś" w domostwie (inny zwierz, dziecko, nowy partner). Sprawa może wygląda na dość skomplikowaną, jednak jeśli wiemy, iż herpeswirus kotów funkcjonuje dość podobnie jak wirus opryszczki u ludzi, wszystko zaczyna wyglądać... jeszcze gorzej. 
Dobrze o tym wiedzą ci, którzy wśród 90% ludzi zarażonych wirusem Herpes Simplex -1, należą do tych, u których opryszczka wyskakuje zawsze z znienacka przed randką lub innym wydarzeniem roku. I ta grupa właścicieli zazwyczaj najbardziej jest zaangażowana w długotrwały proces leczenia biednego kocura/kocicy.

Udomowione koty na randki wybierają się zazwyczaj z rzadka, ale to wcale nie znaczy, iż, i im również herpeswirus nie zalazł za pazury, mam nadzieję,że solidnie stępione na drapaku , a nie sofie. Tą złą sławę zdobył sobie wywołując szereg okulistycznych chorób u tego gatunku jak:

keratitis,martwak rogówki u kota
  • zapalenie spojówki i rogówki
  • wrzodów rogówki
  • suchego zapalenia rogówki i spojówek
  • symblepharon czyli zrost spojówki ze spojówką lub rogówką
  • martwiak rogówki (sequestrum)          
  • eozynofilowe zapalenie rogówki kotów
  • zapalenie błony naczyniowej







U starszych kotów najczęściej występuje nawracające zapalenie spojówek, któremu towarzyszy kurcz powiek, łzawienie, zwiększony wypływ z worków spojówkowych (często brunatno-brązowy, rdzawy), spojówki są przekrwione i obrzęknięte. U starszych osobników dość często objawy dotyczą tylko jednego oka.
Diagnoza zwyczajowo opierana jest na podstawie charakterystycznych objawów. Dostępne specjalistyczne testy dość często dają fałszywie dodatnie jak i fałszywie negatywne wyniki. Z tego też względu nie są użyteczne w praktyce klinicznej.

Leczenie czyli jak skutecznie walczyć z herpeswirusem

 

I tu, jak to mówią kociarze, pies pogrzebany. Otóż, w walce z herpeswirusem kotów, kluczowe znaczenie ma słowo "zapobieganie", a nie "leczenie", gdyż jak do tej pory nie znaleziono bezpiecznego leku antywirusowego. Większość leków przeciwwirusowych jest nie tylko nieskuteczna, ale i toksyczna dla kotów. Z tego też, względu niezmiernie ważne jest szczepienie kotów przeciwko FHV-1. Szczepionki znacznie zmniejszają ryzyko wystąpienia choroby i łagodzą jej przebieg, jednak nie są w stanie zapobiec zakażeniu

 Zdrowy kot to kot zrelaksowany. 

W miarę możliwości powinnyśmy chronić naszego tygrysa przed czynnikami stresującymi. Każde stresujące zajęcie powoduje spadek odporności, czyli zostawia otwarte okno dla wirusa. Niektóre koty są dość neurotyczne i zlęknione.  Inne jak mój Orynio, są patologicznie uzależnione od właściciela i jak tylko widzą, iż właściciel wychodzi do pracy, mdleją na zawołanie i udają, ciężko chorych. Pomóc im może feromonoterapia, w której wykorzystuje się syntetyczne feromony policzkowe kotów. Feromony zapewniają kotu poczucie bezpieczeństwa i komfortu oraz redukują stres spowodowany zmianą otoczenia bądź jakąkolwiek zmianą. Koty wbrew pozorom to zwierzęta, które ponad wszystko cenią sobie stabilizację. Czego niestety nie można powiedzieć, o niektórych mężczyznach, ehh.
Obecnie na rynku dostępne są obróżki zawierające feromony jak i dyfuzory do kontaktu, które rozprowadzają miłą dla kota woń na 70 m2. Woń jest niewyczuwalna przez ludzi.
Można również, stosować preparaty podnoszące naturalną odporność zwierzaka. W doborze odpowiedniego pomorze ci lekarz weterynarii.
L-lysine jest aminokwasem, który spowalnia i ogranicza replikację herpeswirusa kociego. Jej działanie oparte jest na ograniczeniu przemian argininy, aminokwasu odgrywającego ważną rolę w replikacji FHV-1. Podając L-lyzinę prowadzimy do zmniejszenia dostępności argininy w organizmie kota i tym samym spowalniamy, ograniczamy replikację wirusa. Dobowa dawka L-lyziny dla kociąt wynosi 250mg, a dla dorosłych osobników 500mg. Dostępne na rynku preparaty mają postać smakowego żelu i są stosunkowo łatwe do podania doustnie. Można je rownież wymieszać z mokrym pokarmem. U niektórych kotów, po rozpoczęciu suplementacji tym aminokwasem, pojawiają się wymioty. W takim przypadku na ok. 7 dni należy zaprzestać podawania L-lysiny. Po tym okresie rozpocząć podawanie preparatu w zmniejszonej dawce i po ok. 2 tygodniach wrócić do dawki zalecanej. Wymioty rzadziej występują jeśli l-lyzina podawana jest z pokarmem.

Famcyklowir (Famvir) jest lekiem dającym nadzieję na znalezienie skutecznej broni w walce z FHV-1. W badaniu klinicznym koty z okulistycznymi objawami zakażenia wirusem otrzymywały famcyklowir w dawce 62,5mg/kot 2 razy dziennie do 125mg/kot trzy raz dziennie. U wszystkich zwierząt zaobserwowano poprawę stanu klinicznego, u niektórych doszło do całkowitej remisji. Co ważniejsze, nie zaobserwowano żadnych objawów ubocznych. Lek obecnie jest dostępny w Polsce. Niestety jest niezwykle kosztowny.
 Famvir- publikacje naukowe
Famvir-publikacje naukowe 2 

Reasumując. 

  • FHV-1 powoduje zakażenie latentne czyli wirus obecny jest w organizmie kota przez całe jego życie, ale w stanie uśpienia.
  • W okresie aktywacji wirusa dochodzi do jego namnażania i wydalania  przez zakażone zwierzę. Może temu towarzyszyć wystąpienie objawów klinicznych.
  •  U dorosłych kotów FHV-1 jest główną przyczyną choroby oczu.Najczęściej powoduje zapalenie spojówek.
  • Herpeswirusowe zapalenie spojówek leczy się miejscowo antybiotykiem w kroplach np. tobramycyna, erythromycyna,ofloksacyna oraz podaje się miejscowo niesteroidowe leki przeciwzaplane.
  • NIE MOŻNA PODAWAĆ KROPLI OKULISTYCZNYCH ZAWIERAJĄCYCH STERYDY. Powodują one zmniejszenie miejscowej odporności, wspomagając tym samym replikacje wirusa. Mogą również predysponować do powstania wrzodu rogówki. (FHV-1 powoduje również zapalenie rogówki)
  • i najważniejsze, uzbroić się w cierpliwość, gdyż FHV-1 jest czujny i dość często dochodzi do nawrotów choroby.